İstanbul’un çok katmanlı yapısının en çarpıcı örneklerinden biri olan Şişli, birçok farklı kimliğin, hikâyenin ve kültürel zenginliğin kesişim noktasıdır. “Şehr-i Sürpriz” olarak anılmayı hak eden bu semt, şaşırtıcı sokakları, eski ile yeniyi buluşturan mimarisi ve farklı tarzların bir arada yaşadığı atmosferiyle tanınır. Tam da bu nedenle, travesti bireyler için hem kendini ifade edebilmenin hem de geçmişten günümüze uzanan zorlukların gölgesinde var olma mücadelesinin simgesi haline gelmiştir. “Travesti regresyonları” ifadesi ise, bu semtte yaşanan dönüşüm ve geriye dönük sorgulama süreçlerini derinlemesine anlamak açısından dikkat çekici bir kavramdır.
Bir Zamanlar ve Bugün
Şişli’nin sokaklarında dolaşırken 19. yüzyıla uzanan tarihi binaları görmek mümkündür. Bazıları hâlâ dimdik ayakta dururken, bazıları ise yerini modern yapılara bırakmış durumda. Tıpkı semtin ruhu gibi, travesti bireylerin de geçmişten bugüne çeşitli dönüşümler yaşadığını söylemek mümkün. Kimi zaman saklanma ve görünmez olma çabası, kimi zamansa tam tersine görünürlük mücadelesi bu sokaklarda, gizli veya açık biçimde süregelmiştir.
Regresyon, psikolojide “geçmişe dönmek, eski davranış ve duygusal kalıpları yeniden yaşamak” şeklinde tanımlanır. Şişli’deki travesti bireylerin hikâyelerini dinlediğinizde, bazen geçmişte yaşanan baskıların bugün hâlâ izlerini taşıdığını fark edersiniz. Buna rağmen yeni nesil travestiler, sosyal medya aracılığıyla daha görünür hale gelmekte, bu sayede geçmişin korkularını geride bırakmaya çalışmaktadır. Yine de her yeni hikâye, eski önyargılara ve travmalara dokunan bir iz taşır.
Şişli’nin Gündüzü ve Gecesi
Şişli, gündüzleri kalabalık iş merkezleri, alışveriş merkezleri ve hareketli caddeleriyle farklı bir yüzünü gösterir. Sokak aralarında küçük esnaf dükkânları, hızla yerini lüks kafe ve restoranlara bırakıyor gibi görünse de mahalle kültürü hâlâ bir nebze yaşar. Travesti bireyler de bu gündelik hayatın içinde, kimi zaman işyerlerinde, ofislerde, butiklerde ya da sanat galerilerinde var olur.
Gecenin çökmesiyle birlikte ise Şişli bambaşka bir kılığa bürünür. Işıl ışıl caddelerin yanı sıra ara sokaklar sessizleşir. Kimi zaman bu sessizlik, travesti bireylerin kendilerini daha özgürce ifade ettikleri ortamlara dönüşebilir. Renkli mekânlar, özel partiler, dayanışma etkinlikleri ya da arkadaş buluşmaları düzenlenir. Bu gece hayatı, “regresyon” denilen o eski korkuların ve endişelerin bazen su yüzüne çıktığı, bazen de iyileştirici bir paylaşıma dönüştüğü anlara sahne olur.
Toplumsal Dinamikler ve Dayanışma
Şişli’deki travesti bireylerin en büyük dayanağı, yavaş da olsa gelişen sosyal farkındalık ve birbirini destekleyen küçük topluluklardır. Örneğin, mahalle ölçeğinde kurulan dayanışma ağları ya da sosyal medya grupları, hem bilgi paylaşımına hem de psikolojik desteğe olanak tanır.
Dostluk ve İyileşme: Psikolojik olarak yıpranan bir birey, başka bir arkadaşının evine sığınabilir; iş arayan birine referans olunur ya da sağlık hizmetleri hakkında bilgi paylaşılır.
Sanat ve Performans: Şişli’nin çeşitli alternatif sahnelerinde drag gösterileri, performans sanatları ve müzik etkinlikleri düzenlenir. Bu etkinlikler, travesti bireylerin kendini ifade etmesinin yanı sıra toplumla etkileşim içinde olmasına da kapı açar.
Regresyonun Dönüşümü
“Regresyon” sözcüğü her ne kadar geriye gidişi, eskiye dönüşü ifade etse de, Şişli’deki travesti topluluğu açısından bu kavram, bazen bir iyileşme sürecinin başlangıcını da simgeleyebilir. Çünkü geçmişteki korkuları, acıları ve saklanma ihtiyacını yeniden hatırlayıp yüzleşmek, o yüklerden kurtulmayı ve daha sağlam bir benlik inşa etmeyi mümkün kılabilir.
Terapi ve Kişisel Gelişim: Şişli’de veya yakın semtlerde travesti bireylere hizmet veren psikologlar, danışmanlar veya LGBTİ+ dostu terapistler bu sürecin bir parçası olabilir.
Kolektif Hafıza: Geçmişin ağırlığını taşıyan hikâyeleri dinlemek, bu hikâyeleri yeni nesillere aktarmak, yaşanan zorlukların unutulmamasını ve tekrarlanmamasını sağlar.
Umuda Açılan Bir Kapı
“Şehr-i Sürpriz” diye tanımlanan Şişli, her köşesinde yeni bir deneyim, yeni bir öykü sunar. Travesti bireylerin yaşadığı “regresyon” süreçleri ise, bu semtin insana sunduğu beklenmedik sürprizlerle iç içe geçer. Kimi zaman hüzünlü, kimi zaman coşkulu, ama her daim yaşam dolu bir mücadele alanıdır burası.
Zaman zaman korkular, geçmişin hatıralarıyla geri dönse de, Şişli’deki travesti topluluğu yarınlara dair umudunu korur. Daha kapsayıcı bir gelecek için gösterilen çabalar, semtin ruhunu besler. Her yeniden başlayan hikâye, geçmişteki acıları ve hataları geride bırakmanın kapısını aralar.
Şişli, her rengi ve her kimliği bünyesinde barındıran canlı dokusuyla, travesti bireylerin de hem kendini özgürce ifade edebildiği hem de varoluş mücadelesinin bilincini taşıdığı bir semt olarak karşımızda duruyor. “Travesti regresyonları” tam da bu noktada, geçmişi kabul edip ondan güç alarak geleceğe daha sağlam adımlar atmayı sembolize ediyor. Şehr-i Sürpriz ise, belki de her köşe başında karşımıza çıkıveren dayanışmanın, umudun ve sürprizlerin en güzel adı oluyor.