İstanbul’a ilk geldiğimde, açıkcası buranın bu kadar çeşitliliği bünyesinde barındırabileceğini sasırarak öğrenmiştim. O zamanlar, travesti kültürünün yalnızca bir gece hayatı detayı olduğunu düşünüyordum. Ama zaman geçtikçe fark ettim ki, aslında bu dünyada çok daha derin ve kendine has bir yaşam tarzı mevcut. Bu makalede, İstanbul travesti kültürünün gizli sırlarına ve bu kültüre daha “yeni” bir perspektifle bakabilmek adına bazı deneyimlerimi paylaşmak istiyorum.
Öncelikle, istanbul gibi koca bir metropolde herkesin kendi yerine sahip olduğu gerçeğini kabullenmek gerekiyor. İster Beyoğlu’nun ışıltılı sokaklarına adım atın, ister Kadıköy’ün arka sokaklarında dolaşın; her semt, kendine has bir travesti topluluğuna ev sahipliği yapabiliyor. Burada en dikkat çekici nokta, insanların bir araya geldiğinde oluşturdukları dayanışma. Çünkü çoğu kez toplum tarafından dışlandıklarını hissetmişler, ve bu yüzden kendi içlerinde samimi ve koruyucu bir çember kurmuşlar.
Esasında, bu dünyayı daha yakından tanıdığınızda, görüceksiniz ki kostümler, pırıltılı peruklar ve abartılı makyajlar yalnızca yüzeydeki kısım. Altında büyük bir emek, kendini ifade etme cesareti ve yaratıcı bir güç yatıyor. Bazı travesti bireyler, gecenin bir yarısında sahneye çıkıp performans sergileyerek hem sanatsal kimliklerini ortaya koyuyor, hem de gelir elde ediyorlar. Bu sahne performanslarının arkasında, haftalarca süren provalar, kostüm tasarımları ve müzikal seçimler gibi ayrıntılı hazırlık süreçleri bulunuyor.
Biraz daha yakından bakınca, bu kültürün yalnızca gece hayatıyla sınırlı olmadığını, gündelik hayatta da kendini gösterdiğini anlıyorsunuz. Kimi yerlerde atölyeler düzenleniyor, makyaj teknikleri, saç stilleri ya da kostüm dikimi gibi konularda bilgi paylaşımları yapılıyor. Biliyormusunuz, bazen bu atölyelere dışardan insanlar da katılabiliyor ve farklılıkları bir kutlama havasında kucaklıyorlar. Bu, hem sanat hem de sosyal dayanışma açısından büyük bir adım gibi görünüyor.
Tabii, İstanbul travesti dünyasını keşfetmek isteyen yeni meraklıların da aklında soru işaretleri olabiliyor. Güvenlik, önyargılar ya da toplumun yıkıcı eleştirileri gibi konular da yok değil. Ne var ki, bu kültürün içinde olanlar, kendilerine ait bu alanda özgürce yaşarken bir yandan da farkındalık yaratmanın önemini benimsiyor. Sosyal medya kampanyaları, küçük çaplı defileler ya da arkadaş ortamlarında düzenlenen açık oturumvari etkinlikler sayesinde, insanlar birbirlerini daha iyi anlama fırsatı buluyorlar.
İstanbul travesti kültürünün “gizli sırları” dediğimiz kısım ise, aslında dışarıdan bakıldığında pek fark edilmeyen o dayanışma öykülerinden oluşuyor. Kimi zaman birisine ev bulunuyor, bazen maddi zorluk yaşayan bir arkadaşa destek olunuyor, veya duygusal çöküntü yaşayan bir bireye omuz veriliyor. Koca şehrin hengamesinde kaybolmuş insanlara, kendi kabulleriyle var olabilecekleri, nefes alabilecekleri bir alan sağlıyor. İşte bu yüzden, travesti mekânları ya da organizasyonları, kapalı kapılar ardında dönen gizemli partilerden çok daha fazlasına denk geliyor.
Kendim de başta önyargılı yaklaşmıştım ama aslında hepimiz insanız ve farklı şekillerde özgürleşmek, kendimizi gerçekleştirmek istiyoruz. İstanbul’un her köşesinde, başkaları gibi olmak zorunda kalmadan, sırf bu yüzden yargılanmadan yaşayan insanların olması umut verici. Yeni perspektifler kazanmak, fark etmediğimiz hikâyeleri dinlemek ve belki de ön yargılarımızı kırmak isteyen herkesin bu sahneye, bu kültüre bir şans vermesi gerekiyor.
İstanbul travesti kültürü sandığımızdan çok daha derin ve korunaklı bir âlem. Gizli saklı sırlar dediğimiz şeyler de, aslında samimi dostluklar, yaratıcı sanat anlayışı ve kendi kimliklerini korumak için verdikleri mücadeleden ibaret. Evet, abartılı kostümler ve ışıltılı sahne şovları göz kamaştırıyor olabilir; ama bu dünyanın gerçek kalbi, o kostümlerin ardındaki hikâyelerde atıyor. Eğer gerçekten tanımak istiyorsanız, kapısını aralamaktan çekinmeyin. Çünkü bazen kendinizi, tüm “hatalarınız” ve “farklılıklarınızla” en çok olduğunuz gibi kabullenen yer, tam da böyle beklemediğiniz bir dünyada çıkabiliyor karşınıza.